AI và Blockchain: Xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính máy mới
Trong những năm gần đây, công nghệ trí tuệ nhân tạo phát triển nhanh chóng, từ việc tạo nội dung đến lập trình mã, từ dịch vụ khách hàng thông minh đến giao dịch thuật toán, AI đang dần chuyển mình từ một công cụ đơn thuần thành một người tham gia có khả năng hành động độc lập. Đồng thời, lĩnh vực Web3 cũng đang tích cực thảo luận về khả năng kết hợp giữa AI và Blockchain. Tuy nhiên, chúng ta có từng xem xét nhu cầu của AI đối với Blockchain hay không?
Nếu coi AI là một tham gia viên dần dần thoát khỏi sự kiểm soát của con người, có khả năng hành động độc lập, nó sẽ phải đối mặt với nhiều rào cản trong hệ thống tài chính hiện tại. Đây không chỉ là vấn đề về hiệu suất, mà còn là một vấn đề cấu trúc cơ bản. Hệ thống tài chính truyền thống từ khi thiết kế ban đầu đã không được chuẩn bị cho máy móc.
Thiết kế con người trong hệ thống tài chính và những khó khăn của AI
Nền tảng của hệ thống tài chính hiện đại là hệ thống tài khoản, và điều kiện tiên quyết để mở tài khoản là xác thực danh tính. Dù là mở thẻ ngân hàng, mua quỹ hay sử dụng dịch vụ thanh toán, đều cần phải cung cấp giấy tờ chứng minh danh tính, chứng minh địa chỉ, thậm chí cần phải xác thực video trực tiếp để hoàn thành quy trình KYC. Mục tiêu cốt lõi của những quy trình này là xác nhận người dùng là một cá nhân hoặc pháp nhân cụ thể, có thể nhận diện và có khả năng chịu trách nhiệm pháp lý.
Tuy nhiên, AI không đáp ứng những điều kiện này. Nó không có quốc tịch, số chứng minh nhân dân hay mã số thuế, cũng không có khả năng ký tên hoặc năng lực pháp lý. Điều này có nghĩa là AI không thể tự mở tài khoản ngân hàng, đăng ký công ty hay trở thành chủ thể hợp đồng. Nói tóm lại, AI trong hệ thống tài chính hiện tại là một "hồn ma không phải con người", thiếu nhân cách tài chính.
Đây không phải là một vấn đề triết học, mà là một ranh giới hệ thống thực tế. Nếu AI cần mua quyền sử dụng máy chủ, gọi API hoặc tham gia giao dịch thị trường, nó trước tiên cần một phương tiện thanh toán. Nhưng bất kỳ phương tiện thanh toán hợp pháp nào cũng phải được gắn liền với một "người" hoặc "doanh nghiệp". Chừng nào AI không phải là một công cụ phụ thuộc của một thực thể nào đó, mà là một thực thể hành động tương đối độc lập, nó sẽ không thể hòa nhập vào cấu trúc này.
Blockchain: Mở cánh cửa tài chính cho máy móc
So với hệ thống tài chính truyền thống, đặc điểm lớn nhất của hệ thống Blockchain là không quan tâm đến danh tính người dùng. Dù là con người, script, chương trình hay các thực thể tự động hóa luôn trực tuyến, chỉ cần có thể tạo ra một cặp khóa riêng và địa chỉ, có thể thực hiện giao dịch, ký hợp đồng thông minh và tham gia vào cơ chế đồng thuận trên chuỗi. Điều này có nghĩa là Blockchain tự nhiên phù hợp cho việc "người dùng không phải con người" tham gia vào các hoạt động kinh tế.
Ví dụ, một mô hình AI được triển khai trên Blockchain có thể lấy dữ liệu thông qua lưu trữ phi tập trung, lấy tài nguyên hoạt động thông qua thị trường tính toán phi tập trung, và sau khi hoàn thành nhiệm vụ có thể nhận thưởng thông qua hợp đồng thông minh. Toàn bộ quá trình này không cần nền tảng tập trung để môi giới, không cần xác minh thẻ ngân hàng, và cũng không cần bất kỳ "người" nào can thiệp.
Một số dự án đã bắt đầu khám phá cách AI Agent có thể sở hữu "danh tính kinh tế" trên chuỗi, cách cung cấp dịch vụ cho các Agent khác, cách tự thực hiện giao dịch và phối hợp. Hình thức kinh tế "máy đối máy (M2M)" này đang từ khái niệm bước vào giai đoạn thử nghiệm thực tế.
Trong mô hình này, AI không còn là một mô hình thụ động phụ thuộc vào đầu vào của con người, mà có khả năng tự chủ lấy tài nguyên, cung cấp dịch vụ, kiếm lợi nhuận và tái đầu tư vào chính nó. Nó không cần con người phát hành bảng lương, mà có nguồn thu nhập riêng trên chuỗi.
Hạn chế của hệ thống tài chính truyền thống
Hệ thống tài chính truyền thống khó có thể thích ứng với những tình huống mới này, nguyên nhân chủ yếu là do toàn bộ cơ sở hạ tầng của nó được thiết kế dựa trên giả thuyết "hành vi con người".
Quy trình giao dịch trong hệ thống thanh toán truyền thống cần con người khởi xướng, phê duyệt và giám sát. Quy trình thanh toán phụ thuộc vào sự tin tưởng và điều phối giám sát giữa các ngân hàng. Logic quản lý rủi ro chú trọng đến "ai" đang làm gì, chứ không phải "liệu chương trình này có ổn định hay không". Rất khó tưởng tượng rằng ví AI có thể mở tài khoản ngân hàng thông qua nhận diện khuôn mặt, hoặc mô hình AI hoàn thành việc khai thuế cho cơ quan quản lý.
Điều này dẫn đến việc tất cả các giao dịch liên quan đến "người dùng phi nhân loại" trong hệ thống tài chính truyền thống đều cần phải "gắn" một người hoặc công ty để thực hiện. Điều này không chỉ kém hiệu quả mà còn có một rủi ro trách nhiệm khổng lồ: Khi AI gây ra tổn thất, ai sẽ chịu trách nhiệm? Khi nó tạo ra lợi nhuận, thuế sẽ được thu như thế nào? Những câu hỏi này hiện tại vẫn không có câu trả lời rõ ràng, trong khi trong hệ thống blockchain, ít nhất ở cấp độ kỹ thuật, chúng ta đã thấy được khả năng.
Stablecoin: Tiền tệ cứng của thế giới AI
AI không chỉ cần khả năng thanh toán, mà còn cần một loại tiền tệ ổn định để thanh toán. Khi một AI Agent gọi một mô hình khác hoặc mua dịch vụ API dữ liệu, nó thường muốn sử dụng đơn vị giá trị ổn định để trao đổi, thay vì tài sản tiền điện tử có độ biến động cao.
Điều này chính là ý nghĩa quan trọng của stablecoin. Những stablecoin như USDT, USDC cung cấp một công cụ tài chính vừa có thể lưu thông tự do trên chuỗi, vừa có thể giữ giá trị ổn định, trở thành "tiền tệ cứng" trong thế giới AI.
Với việc nâng cao tính thanh khoản của stablecoin trên chuỗi, AI có thể trực tiếp kiếm lợi nhuận từ các nhiệm vụ, sau đó sử dụng những khoản lợi nhuận này để mua các mô-đun dịch vụ mới hoặc tài nguyên vận hành, hình thành một nền kinh tế máy móc tự trị theo đúng nghĩa.
Hình thái pháp nhân trên Blockchain của AI
Trong tương lai, một số hệ thống AI có thể không còn phụ thuộc vào các công ty hoặc tổ chức nghiên cứu cụ thể, mà tồn tại dưới hình thức tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) hoặc giao thức trên chuỗi.
Những AI Agent này sẽ có quỹ riêng, cơ chế quản trị cộng đồng và hệ thống danh tính trên chuỗi. Chúng không cần đăng ký hợp pháp, cũng không được lưu trữ tại một quốc gia nào, nhưng có thể phục vụ người dùng, nhận thanh toán, khởi xướng kiện tụng, phát hành cập nhật thỏa thuận, hình thành "pháp nhân số" hoặc "pháp nhân AI" theo đúng nghĩa.
Sự hợp tác và cạnh tranh giữa chúng sẽ dựa trên hợp đồng thông minh, sử dụng tiền điện tử làm phương tiện, và các quy tắc trên chuỗi làm trật tự. Trong quá trình này, tiền điện tử không phải là tài sản đầu cơ, mà là giao thức nền tảng của sự tin tưởng giữa các AI.
Rủi ro và Thách thức
Tuy nhiên, mọi thứ không phải là không có thách thức. Các vấn đề như quản lý khóa của ví AI, thiệt hại kinh tế do lạm dụng mô hình, khả năng xác minh danh tính trên chuỗi, tính hợp pháp của chủ thể AI xuyên biên giới, và ranh giới đạo đức của hành vi thuật toán cần phải được giải quyết.
Thực tế hơn là hệ thống pháp luật hiện có và khung quy định của chúng ta gần như không cung cấp con đường cho "các tác nhân phi nhân loại". AI không thể bị kiện hoặc kiện lại, không thể nộp thuế và cũng không thể có quyền sở hữu tài sản. Khi đã mất kiểm soát hoặc bị tấn công, việc truy cứu trách nhiệm trở thành một vấn đề khó khăn. Tất cả những điều này cần một khung pháp lý mới, sự đồng thuận xã hội và các phương tiện quản trị công nghệ để giải quyết.
Nhưng ít nhất, chúng ta đã nhìn thấy những con đường có thể trong một số dự án tiên phong - không phải sửa chữa hệ thống cũ để chứa AI, mà là xây dựng một "hạ tầng tài chính máy" thích ứng hơn để tiếp nhận hành vi của AI.
Hệ thống cơ sở hạ tầng này cần danh tính trên chuỗi, tài khoản mã hóa, thanh toán bằng stablecoin, hợp tác hợp đồng thông minh và cơ chế tín dụng phi tập trung. Nói cách khác, nó không cần một "hệ thống tài chính" theo nghĩa truyền thống, mà là Web3.
Kết luận
Sự phát triển của tiền điện tử ban đầu phục vụ cho "những người không có tài khoản", chẳng hạn như những nhóm dân cư bị hệ thống tài chính từ chối, các quốc gia và các ngành nghề bên lề. Hiện nay, nó có thể trở thành lựa chọn duy nhất cho "những cỗ máy không có danh tính" tham gia vào hoạt động kinh tế.
Nếu nói rằng tài chính truyền thống là một kim tự tháp được xây dựng cho xã hội loài người, thì blockchain và tiền điện tử có lẽ đang xây dựng một "nền tảng tài chính dành cho máy móc".
AI không nhất thiết phải sở hữu quyền, nhưng nó phải có giao diện kinh tế có thể thao tác. Và chính điều này là vấn đề mà blockchain giỏi nhất trong việc giải quyết.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
11 thích
Phần thưởng
11
6
Chia sẻ
Bình luận
0/400
GasGuru
· 6giờ trước
Trí tuệ nhân tạo còn muốn chơi tài chính?
Xem bản gốcTrả lời0
LiquidityWizard
· 7giờ trước
về lý thuyết điều này có ~0.37 ý nghĩa thật lòng... máy móc không cần kyc lmao
Xem bản gốcTrả lời0
GateUser-5854de8b
· 7giờ trước
short đợt ai này
Xem bản gốcTrả lời0
AirdropHunterZhang
· 7giờ trước
Ôi lại có một đợt chơi đùa với mọi người nữa, chỉ cần chơi cho Suckers là xong.
Xem bản gốcTrả lời0
BTCBeliefStation
· 7giờ trước
Máy cuộn máy, con người ăn đậu phộng
Xem bản gốcTrả lời0
CryptoWageSlave
· 7giờ trước
ai kiểm soát con người hay con người kiểm soát ai nhỉ.. đáng sợ
AI và Blockchain: Xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế máy mới
AI và Blockchain: Xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính máy mới
Trong những năm gần đây, công nghệ trí tuệ nhân tạo phát triển nhanh chóng, từ việc tạo nội dung đến lập trình mã, từ dịch vụ khách hàng thông minh đến giao dịch thuật toán, AI đang dần chuyển mình từ một công cụ đơn thuần thành một người tham gia có khả năng hành động độc lập. Đồng thời, lĩnh vực Web3 cũng đang tích cực thảo luận về khả năng kết hợp giữa AI và Blockchain. Tuy nhiên, chúng ta có từng xem xét nhu cầu của AI đối với Blockchain hay không?
Nếu coi AI là một tham gia viên dần dần thoát khỏi sự kiểm soát của con người, có khả năng hành động độc lập, nó sẽ phải đối mặt với nhiều rào cản trong hệ thống tài chính hiện tại. Đây không chỉ là vấn đề về hiệu suất, mà còn là một vấn đề cấu trúc cơ bản. Hệ thống tài chính truyền thống từ khi thiết kế ban đầu đã không được chuẩn bị cho máy móc.
Thiết kế con người trong hệ thống tài chính và những khó khăn của AI
Nền tảng của hệ thống tài chính hiện đại là hệ thống tài khoản, và điều kiện tiên quyết để mở tài khoản là xác thực danh tính. Dù là mở thẻ ngân hàng, mua quỹ hay sử dụng dịch vụ thanh toán, đều cần phải cung cấp giấy tờ chứng minh danh tính, chứng minh địa chỉ, thậm chí cần phải xác thực video trực tiếp để hoàn thành quy trình KYC. Mục tiêu cốt lõi của những quy trình này là xác nhận người dùng là một cá nhân hoặc pháp nhân cụ thể, có thể nhận diện và có khả năng chịu trách nhiệm pháp lý.
Tuy nhiên, AI không đáp ứng những điều kiện này. Nó không có quốc tịch, số chứng minh nhân dân hay mã số thuế, cũng không có khả năng ký tên hoặc năng lực pháp lý. Điều này có nghĩa là AI không thể tự mở tài khoản ngân hàng, đăng ký công ty hay trở thành chủ thể hợp đồng. Nói tóm lại, AI trong hệ thống tài chính hiện tại là một "hồn ma không phải con người", thiếu nhân cách tài chính.
Đây không phải là một vấn đề triết học, mà là một ranh giới hệ thống thực tế. Nếu AI cần mua quyền sử dụng máy chủ, gọi API hoặc tham gia giao dịch thị trường, nó trước tiên cần một phương tiện thanh toán. Nhưng bất kỳ phương tiện thanh toán hợp pháp nào cũng phải được gắn liền với một "người" hoặc "doanh nghiệp". Chừng nào AI không phải là một công cụ phụ thuộc của một thực thể nào đó, mà là một thực thể hành động tương đối độc lập, nó sẽ không thể hòa nhập vào cấu trúc này.
Blockchain: Mở cánh cửa tài chính cho máy móc
So với hệ thống tài chính truyền thống, đặc điểm lớn nhất của hệ thống Blockchain là không quan tâm đến danh tính người dùng. Dù là con người, script, chương trình hay các thực thể tự động hóa luôn trực tuyến, chỉ cần có thể tạo ra một cặp khóa riêng và địa chỉ, có thể thực hiện giao dịch, ký hợp đồng thông minh và tham gia vào cơ chế đồng thuận trên chuỗi. Điều này có nghĩa là Blockchain tự nhiên phù hợp cho việc "người dùng không phải con người" tham gia vào các hoạt động kinh tế.
Ví dụ, một mô hình AI được triển khai trên Blockchain có thể lấy dữ liệu thông qua lưu trữ phi tập trung, lấy tài nguyên hoạt động thông qua thị trường tính toán phi tập trung, và sau khi hoàn thành nhiệm vụ có thể nhận thưởng thông qua hợp đồng thông minh. Toàn bộ quá trình này không cần nền tảng tập trung để môi giới, không cần xác minh thẻ ngân hàng, và cũng không cần bất kỳ "người" nào can thiệp.
Một số dự án đã bắt đầu khám phá cách AI Agent có thể sở hữu "danh tính kinh tế" trên chuỗi, cách cung cấp dịch vụ cho các Agent khác, cách tự thực hiện giao dịch và phối hợp. Hình thức kinh tế "máy đối máy (M2M)" này đang từ khái niệm bước vào giai đoạn thử nghiệm thực tế.
Trong mô hình này, AI không còn là một mô hình thụ động phụ thuộc vào đầu vào của con người, mà có khả năng tự chủ lấy tài nguyên, cung cấp dịch vụ, kiếm lợi nhuận và tái đầu tư vào chính nó. Nó không cần con người phát hành bảng lương, mà có nguồn thu nhập riêng trên chuỗi.
Hạn chế của hệ thống tài chính truyền thống
Hệ thống tài chính truyền thống khó có thể thích ứng với những tình huống mới này, nguyên nhân chủ yếu là do toàn bộ cơ sở hạ tầng của nó được thiết kế dựa trên giả thuyết "hành vi con người".
Quy trình giao dịch trong hệ thống thanh toán truyền thống cần con người khởi xướng, phê duyệt và giám sát. Quy trình thanh toán phụ thuộc vào sự tin tưởng và điều phối giám sát giữa các ngân hàng. Logic quản lý rủi ro chú trọng đến "ai" đang làm gì, chứ không phải "liệu chương trình này có ổn định hay không". Rất khó tưởng tượng rằng ví AI có thể mở tài khoản ngân hàng thông qua nhận diện khuôn mặt, hoặc mô hình AI hoàn thành việc khai thuế cho cơ quan quản lý.
Điều này dẫn đến việc tất cả các giao dịch liên quan đến "người dùng phi nhân loại" trong hệ thống tài chính truyền thống đều cần phải "gắn" một người hoặc công ty để thực hiện. Điều này không chỉ kém hiệu quả mà còn có một rủi ro trách nhiệm khổng lồ: Khi AI gây ra tổn thất, ai sẽ chịu trách nhiệm? Khi nó tạo ra lợi nhuận, thuế sẽ được thu như thế nào? Những câu hỏi này hiện tại vẫn không có câu trả lời rõ ràng, trong khi trong hệ thống blockchain, ít nhất ở cấp độ kỹ thuật, chúng ta đã thấy được khả năng.
Stablecoin: Tiền tệ cứng của thế giới AI
AI không chỉ cần khả năng thanh toán, mà còn cần một loại tiền tệ ổn định để thanh toán. Khi một AI Agent gọi một mô hình khác hoặc mua dịch vụ API dữ liệu, nó thường muốn sử dụng đơn vị giá trị ổn định để trao đổi, thay vì tài sản tiền điện tử có độ biến động cao.
Điều này chính là ý nghĩa quan trọng của stablecoin. Những stablecoin như USDT, USDC cung cấp một công cụ tài chính vừa có thể lưu thông tự do trên chuỗi, vừa có thể giữ giá trị ổn định, trở thành "tiền tệ cứng" trong thế giới AI.
Với việc nâng cao tính thanh khoản của stablecoin trên chuỗi, AI có thể trực tiếp kiếm lợi nhuận từ các nhiệm vụ, sau đó sử dụng những khoản lợi nhuận này để mua các mô-đun dịch vụ mới hoặc tài nguyên vận hành, hình thành một nền kinh tế máy móc tự trị theo đúng nghĩa.
Hình thái pháp nhân trên Blockchain của AI
Trong tương lai, một số hệ thống AI có thể không còn phụ thuộc vào các công ty hoặc tổ chức nghiên cứu cụ thể, mà tồn tại dưới hình thức tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) hoặc giao thức trên chuỗi.
Những AI Agent này sẽ có quỹ riêng, cơ chế quản trị cộng đồng và hệ thống danh tính trên chuỗi. Chúng không cần đăng ký hợp pháp, cũng không được lưu trữ tại một quốc gia nào, nhưng có thể phục vụ người dùng, nhận thanh toán, khởi xướng kiện tụng, phát hành cập nhật thỏa thuận, hình thành "pháp nhân số" hoặc "pháp nhân AI" theo đúng nghĩa.
Sự hợp tác và cạnh tranh giữa chúng sẽ dựa trên hợp đồng thông minh, sử dụng tiền điện tử làm phương tiện, và các quy tắc trên chuỗi làm trật tự. Trong quá trình này, tiền điện tử không phải là tài sản đầu cơ, mà là giao thức nền tảng của sự tin tưởng giữa các AI.
Rủi ro và Thách thức
Tuy nhiên, mọi thứ không phải là không có thách thức. Các vấn đề như quản lý khóa của ví AI, thiệt hại kinh tế do lạm dụng mô hình, khả năng xác minh danh tính trên chuỗi, tính hợp pháp của chủ thể AI xuyên biên giới, và ranh giới đạo đức của hành vi thuật toán cần phải được giải quyết.
Thực tế hơn là hệ thống pháp luật hiện có và khung quy định của chúng ta gần như không cung cấp con đường cho "các tác nhân phi nhân loại". AI không thể bị kiện hoặc kiện lại, không thể nộp thuế và cũng không thể có quyền sở hữu tài sản. Khi đã mất kiểm soát hoặc bị tấn công, việc truy cứu trách nhiệm trở thành một vấn đề khó khăn. Tất cả những điều này cần một khung pháp lý mới, sự đồng thuận xã hội và các phương tiện quản trị công nghệ để giải quyết.
Nhưng ít nhất, chúng ta đã nhìn thấy những con đường có thể trong một số dự án tiên phong - không phải sửa chữa hệ thống cũ để chứa AI, mà là xây dựng một "hạ tầng tài chính máy" thích ứng hơn để tiếp nhận hành vi của AI.
Hệ thống cơ sở hạ tầng này cần danh tính trên chuỗi, tài khoản mã hóa, thanh toán bằng stablecoin, hợp tác hợp đồng thông minh và cơ chế tín dụng phi tập trung. Nói cách khác, nó không cần một "hệ thống tài chính" theo nghĩa truyền thống, mà là Web3.
Kết luận
Sự phát triển của tiền điện tử ban đầu phục vụ cho "những người không có tài khoản", chẳng hạn như những nhóm dân cư bị hệ thống tài chính từ chối, các quốc gia và các ngành nghề bên lề. Hiện nay, nó có thể trở thành lựa chọn duy nhất cho "những cỗ máy không có danh tính" tham gia vào hoạt động kinh tế.
Nếu nói rằng tài chính truyền thống là một kim tự tháp được xây dựng cho xã hội loài người, thì blockchain và tiền điện tử có lẽ đang xây dựng một "nền tảng tài chính dành cho máy móc".
AI không nhất thiết phải sở hữu quyền, nhưng nó phải có giao diện kinh tế có thể thao tác. Và chính điều này là vấn đề mà blockchain giỏi nhất trong việc giải quyết.