Tanrı'nın Hakimiyeti Altındaki Şifreleme Piyasası: Irak Savaşının Yeni Savaş Alanlarına Yayılması

İran ile İsrail arasındaki anlaşmazlık, şifreleme piyasasına kadar uzandı. 18 Haziran 2025'te, İran'ın en büyük kripto borsa olan Nobitex büyük bir darbe aldı; İsrail yanlısı bir hacker grubu sistemi kırarak yaklaşık 90 milyon dolar değerinde varlık çaldı. Hackerlar, Nobitex'in İran'ın yaptırımlardan kaçmasına ve yasadışı faaliyetleri finanse etmesine yardımcı olduğunu iddia ederek çalınan fonları İran karşıtı bilgi taşıyan hesaplara aktardılar.

Bu olay, İran'ın büyük şifreleme piyasasını açığa çıkarmakla kalmadı, aynı zamanda bu İslam teokratik yönetimine sahip ülkenin şifreleme sektörü ile derin bir şekilde iç içe geçtiğini de vurguladı.

Yaptırımlar Altındaki Fon Kanalı

İran'ın şifrelemeye olan ilgisi, esasen ekonomik ve jeopolitik baskılardan kaynaklanmaktadır. Sert yaptırımlar, ülkenin geleneksel finansal kanallarını kısıtladı ve şifreleme, alternatif bir araç haline geldi. Yüksek enflasyon ve para biriminin değer kaybetmesi, kripto piyasasının gelişimini de teşvik etti; birçok insan bunu değer saklama aracı olarak görüyor.

Analizlere göre, 2022 yılında İran borsa piyasasına akan şifreleme toplam miktarı 3 milyar dolara yakınken, Nobitex %87 pazar payına sahip. Bu yerel borsalar, kara para aklama ve müşteri tanıma gibi düzenlemelere uymak zorundadır.

İran hükümeti de şifreleme teknolojisine yönelik planlar yapıyor. Resmi destekli Kuknos ve Borna projeleri, finansal sistemin verimliliğini artırmayı amaçlıyor. Söylentilere göre, İran ve Rusya, yaptırımlardan kaçınmak için altın destekli bir sınır ötesi stablecoin geliştirmeyi planlıyor. İran Merkez Bankası ayrıca "şifreleme riyali" çıkarma üzerinde çalışıyor.

Zengin enerji kaynaklarından yararlanan İran, 2018 yılında şifreleme madenciliğini yasal bir sektör olarak kabul etti. 2021 yılında, ülke küresel Bitcoin hash gücünün yaklaşık %4,5'ini oluşturuyordu. Ancak, düzenlemelerin sıkılaşması ve elektrik şebekesi üzerindeki yük nedeniyle birçok madencilik tesisi yeraltına geçti veya kuralları aşarak çalışmaya başladı. 2024 yılına gelindiğinde, İran'ın küresel Bitcoin hash gücündeki payı yaklaşık %3,1'e düştü.

Politika Dalgalanması: Açık'tan Sıkı'ya

İran'ın şifrelemeye karşı tutumu birçok kez değişti. 2018'den itibaren, hükümet dijital para madenciliğini yasal bir sektör olarak kabul etti ve işletmeyi düzenleyen önlemler aldı. Ancak, "enerji karşılığında para" modeli hızla elektrik sıkıntısını artırdı. 2021 Mayıs'ta, hükümet elektrik şebekesindeki yükü azaltmak için dört aylık geçici bir yasak uyguladı. Daha sonra her elektrik tüketimi zirvesinde, bazı madencilik alanları kısa süreliğine kapatıldı.

2022'den sonra, düzenleyici kurumlar şifreleme reklamları ve madencilik makineleri satışına yönelik kısıtlamaları artırdı. 2024'ün sonunda, odak şifreleme işlemlerinin kendisine kaydı. Hükümet, tüm yerel borsaların denetim sistemine bağlanmasını gerektiren belirli bir işlem arayüzü başlattı. 2025 Şubat'ında, resmi olarak herhangi bir ortamda kripto para reklamı yayınlamayı yasakladı.

Nobitex olayı sonrasında, İran Merkez Bankası kontrolü daha da sıkılaştırarak "şifreleme işlemleri sokağa çıkma yasağı" uyguladı ve yerel platformların yalnızca her gün 10:00 ile 20:00 arasında faaliyet göstermesine izin verdi. Bu önlemler, yetkililerin yeniliği teşvik etme ile finansal güvenliği koruma arasındaki dengeyi yansıtmaktadır.

Şifreleme Para ve İslam Öğretileri

İslam Cumhuriyeti olarak, İran şifreleme piyasasını geliştirirken şeriat kurallarını dikkate almak zorundadır. İslam öğretileri yüksek faiz ve kumarı yasaklamaktadır ve şifreleme işlemlerinin spekülatif doğası sorgulanmıştır.

İran'ın en yüksek lideri Hamaney, şifreleme piyasası işlemlerinin ülke yasalarına uyması gerektiğini ancak otomatik olarak inançlara aykırı olmadığını düşünen daha açık bir tutum sergiliyor. Yeni sorunlar hakkında din adamlarının görüşlerini istemektedir, böylece dini hukuk güncel kalabilir.

Ancak, akademisyenler arasında bir görüş ayrılığı vardır. Bazı dini liderler, kripto paraların belirsizlik taşıdığını ve İslam hukuku gerekliliklerine uymadığını düşünmektedirler. Resmi pozisyon ise, aşırı spekülasyondan kaçınarak yasal çerçeve içinde hareket edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Tartışmalara rağmen, şifreleme varlıkları hala İran'daki birçok genç ve teknoloji profesyonelini çekiyor. Bilgi teknolojisinin gelişimi ve akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla, sıradan insanların dijital para ticaretine katılımı için engeller azalıyor. Ancak, düşük şifreleme bilgi seviyesi dolandırıcılık risklerini beraberinde getiriyor ve piyasa dalgalanmaları ile yetersiz hukuki koruma bazı ailelerin bu konuda temkinli olmasına neden oluyor.

Genel olarak, kripto para İran'da giderek kabul edilmektedir, ancak onun yasallığı, güvenliği ve etikliği üzerine tartışmalar devam etmektedir. Mevcut savaş gölgesinde, sıradan insanlar belki de kripto piyasası ile ilgili gelişmelere odaklanacak zaman bulamıyor.