Web3 Proje Yapılandırma Tasarımının Riskleri ve Zorlukları

Son yıllarda, Web3 sektöründeki proje yapı tasarımı önemli değişiklikler geçirdi. Geçtiğimiz on yıl boyunca, projeler genellikle yüksek "kaçınma odaklı" bir yapı benimsedi; bu, yurtdışı fonları, vakıflar, DAO yönetimi ve çoklu kayıt gibi unsurları içeriyordu. Bu tasarımlar sadece yönetim optimizasyonu ve verimlilik ihtiyaçlarını karşılamakla kalmadı, aynı zamanda düzenleyici belirsizlikle başa çıkmak için bir tampon sağladı. Ancak, bu stratejik yapı tasarımı giderek etkisini yitirmekte.

Dünya genelindeki başlıca düzenleyici kurumlar, "gözlem yapısının biçimi"nden "derin kontrolün özüne" geçiş yapıyorlar. Artık projelerin kayıt biçimine odaklanmıyorlar, bunun yerine onların gerçek çalışma şekillerini, kontrol edenlerin kimliğini ve fon akışını derinlemesine inceliyorlar. Bu eğilim, Web3 projelerinin organizasyon yapısını ve işletim modellerini yeniden değerlendirmelerini gerektiriyor, böylece sürekli değişen düzenleyici ortama uyum sağlayabiliyorlar.

Vakfın Yapısının Potansiyel Riskleri

Birçok proje ekibi, Token ihracını ve yönetişim yapısını "vakıf tarafından yönetiliyor" şeklinde sunarak düzenleyici sorumluluklardan kaçınmıştır. Bu vakıflar genellikle Cayman, Singapur veya İsviçre gibi yerlerde kaydedilmiş olup, görünüşte bağımsız bir şekilde faaliyet göstermektedir; aslında hala proje kurucu ekibi tarafından temel yetkiler kontrol edilmektedir.

Ancak, düzenleyici kurumlar "kontrol penetrasyonu" ilkesini benimsedikçe, bu tür yapılar inceleme odak noktası haline geliyor. Vakfın "gerçek bağımsızlık" açısından yetersiz olduğu tespit edilirse, proje kurucuları Token'ın gerçek ihraççısı veya işletmecisi olarak kabul edilebilir ve bu da onlara menkul kıymet yasası veya yasadışı toplama ile ilgili kuralların uygulanmasıyla sonuçlanabilir.

Tipik bir örnek, Synthetix'in vakfı yapılandırma ayarlamalarıdır. Avustralya vergi ve düzenleyici şeffaflık riskleriyle karşı karşıya kalan Synthetix, 2023'ün başlarında mevcut vakfı gönüllü olarak tasfiye ederek yönetişim yapısını DAO'ya geri döndürdü ve temel işlevleri yönetmek için özel bir varlık oluşturdu. Bu ayarlama, "vakfın tarafsızlık krizi"ne doğrudan bir yanıt olarak görülmektedir.

Diğer dikkat çekici bir vaka Terra (LUNA)'dır. Terraform Labs, Luna Foundation Guard (LFG)'nin bağımsız olarak rezerv varlıklarını yönettiğini iddia etmesine rağmen, daha sonra bu fonun aslında tamamen Do Kwon ekibi tarafından kontrol edildiği ortaya çıktı. ABD SEC'in iddialarına göre, LFG etkili bir yasal ayrım engeli oluşturamadı ve Do Kwon hala gerçek ihraççı olarak sorumlu tutuluyor.

Bu nedenle, vakıf bir "sorumluluk muafiyeti" değildir. Eğer proje sahibi temel yetkileri elinde tutuyorsa, vakıf bir yapı maskesi olarak görülecek ve sorumluluk ayırma aracı olmayacaktır. Yanlış bir tarafsız yapı kurmak yerine, proje sahibi erken aşamada net sorumluluklara sahip bir operasyon yapısı planlamayı tercih edebilir; bu daha dayanıklı olabilir.

DAO yönetiminin "boşaltılması" sorunu

Merkeziyetsiz yönetim, Web3 projelerinin geleneksel tek nokta kontrolünü kırmak ve yetki ve sorumlulukları dağıtmak için kullandığı önemli bir mekanizmadır. Ancak, pratikte birçok DAO yönetim yapısı ciddi şekilde "boş bir kabuk" haline gelmiştir. Yaygın sorunlar arasında projelerin ekipleri tarafından tek taraflı olarak önerilerin başlatılması, oylamanın iç kontrol cüzdanları tarafından ele geçirilmesi ve onay oranının %100'e yakın olması, bu da topluluk oylamalarının sadece bir şekil haline gelmesine yol açmaktadır.

Bu "merkeziyetsiz anlatı paketi + merkezi yürütme kontrolü" yönetim modeli, düzenleyici kurumların dikkatle takip ettiği yeni bir odak haline geliyor. Eğer bir proje yasal sorumlulukla karşılaşırsa ve DAO, somut yönetim yeteneği ve süreç şeffaflığı olduğunu kanıtlayamazsa, düzenleyici taraf projeyi doğrudan gerçek kontrol sahibi olarak görebilir ve bunu "topluluk konsensüsü ürünü" olarak muaf tutmaz.

2022'de, ABD CFTC, Ooki DAO davasında düzenleyici kurumun ilk kez DAO'nun kendisine karşı dava açtığını ve "teknik yapısından dolayı sorumluluktan muaf tutulamayacağını" açıkça belirtti. Proje ekibi, işletim yetkilerini DAO yönetim sözleşmesine devretmiş olsa da, tüm ana öneriler eski işletim ekibi tarafından başlatılmış ve yönlendirilmiştir, oylama mekanizması son derece merkezidir. Sonunda, CFTC, eski takım üyelerini ve Ooki DAO'yu birlikte sanık olarak belirleyerek, onu "yasa dışı türev ticaret platformu" olarak değerlendirmiştir.

Bu vaka, DAO'ların doğal olarak sorumluluk ayrımı işlevini üstlenemeyeceğini göstermektedir. Yalnızca yönetişim yapısı gerçek bir dağıtık karar alma yeteneğine sahip olduğunda, düzenleyici kurumlar bağımsızlıklarını kabul edebilir. ABD SEC ve CFTC, DAO'nun "yönetim özelliği" ve "çıkar yoğunluğu" olup olmadığına odaklanacaklarını belirtmişlerdir ve artık sadece "zincir üzerindeki oylama sözleşmeleri"nin boş yönetim iddialarını kabul etmeyeceklerdir.

Sonuç

Web3 projelerinin uyum zorlukları sadece "bir yapı kurup kurmamakla" değil, aynı zamanda "yapının gerçekten çalışıp çalışmadığı ve yetki sorumluluklarının net bir şekilde ayırt edilip edilemeyeceği ile" ilgilidir. Vakıflar ve DAO'lar, genellikle "uyum koruma katmanı" olarak görülen bu iki organizasyon biçimi, düzenleyici bakış açısına göre risk maruziyetinin bir girişi haline gelebilir.

Proje ekibinin, gerçekten dayanıklı bir yönetişim yapısının, kural tasarımından oylama mekanizmasına ve uygulamaya kadar güç şeffaflığı ve çoklu denge sağladığının farkında olması gerekir. Önemli olan, riskten kaçınmak için kullanılan önlemlerin, düzenleyici gözünde "kasten" davranışlara dönüşmesini önlemektir. Sürekli değişen bir düzenleyici ortamda, Web3 projeleri, uzun vadeli sürdürülebilirliği sağlamak için organizasyon yapısını ve operasyonel modellerini daha dikkatli bir şekilde tasarlamak zorundadır.